Case 1

BN nữ, 12 tháng tuổi, nhập viện vì sốt 3 ngày nay, nhiệt độ từ 38.5 – 40oC. Tiền căn bệnh lý khoẻ, chích ngừa đầy đủ (gồm Hib và phế cầu), không tiền căn du lịch. BN không ho, không khó thở, không nôn, không đau bụng, không ban da, không tiêu chảy. Ăn uống bình thường.

Q: BN này có cần đo nhiệt độ trực tràng không? Những trẻ nào nghi sốt cần đo nhiệt độ trực tràng?

A: Vì nhiệt độ trực tràng là ước tính chính xác nhất của nhiệt độ lõi của cơ thể so với nhiệt độ ở nách, miệng và tai, và sốt ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến tỉ lệ tử vong cao. Cho nên nên đo nhiệt độ trực tràng ở tất cả trẻ sơ sinh, nhũ nhi và trẻ mới biết đi (dưới ba tuổi) khi nghi ngờ sốt do nhiễm trùng.

Q: Bố mẹ BN rất lo lắng vì “sốt cao” có thể gây tổn thương não hoặc để lại di chứng sau này. Đây là một mối lo lắng phổ biến. Bạn tư vấn người nhà như thế nào?

A: Sốt là một phản ứng của cơ thể để chống lại nhiễm trùng, cho nên không phải mang tính chất gây hại. Trẻ bị sốt do nhiễm trùng thường gần như không bao giờ sốt cao đến mức nguy hiểm (>41.5oC). Những nhiệt độ cao như thế thường chỉ thấy ở tình trạng tăng thân nhiệt (hyperthermia) không do nhiễm trùng.

Về mặt tiên lượng đối với du khuẩn huyết (bacteremia), sốt bao nhiêu độ không quan trọng bằng sốt bao nhiêu ngày. Sốt 39.8oC trong 2 ngày không lo bằng sốt 38.2oC kéo dài 6 ngày. 

Q: BN này có nhiệt độ trực tràng là 39oC. Có cần điều trị sốt ở BN này tại phòng cấp cứu không?

A: Kể cả khi không gây nguy hiểm, nhưng điều trị hạ sốt vẫn có những lợi ích. Giảm sốt không những giúp trẻ cảm thấy thoải mái, giảm mất nước mà còn giúp tiên lượng chính xác hơn khi trẻ không sốt. Khi một trẻ thay đổi từ kích thích, bứt rứt sang hoạt bát, vui vẻ sau khi dùng hạ sốt, thì thường ít lo lắng hơn tới nhiễm trùng nặng (SBIs). Nếu như sau khi bớt sốt mà trẻ vẫn còn kích thích, dấu hiệu sinh tồn và lâm sàng không cải thiện thì nên nghi ngờ đến nhiễm trùng nặng.

Q: Acetaminophen và ibuprofen, thuốc hạ sốt nào tốt hơn?

A: Các nghiên cứu cho thấy ibuprofen có lợi ích hơn trong hạ sốt và giảm đau ở trẻ em.

Lưu ý: Để tránh quá liều, không dùng nhiều hơn 10mg/kg/lần x 3 lần/ngày ibuprofen, 15mg/kg/lần x 4 lần/ngày acetaminophen

Tiếp tục case

Khi khám, BN mệt nhưng không mang vẻ nhiễm độc. Sinh hiệu: mạch 125 l/ph, nhịp thở 25 l/ph, nhiệt độ 39oC. Khám từ đầu đến chân phát hiện màng nhĩ bên trái đỏ, căng phồng.

Q: Nhịp tim và nhịp thở thay đổi như thế nào khi sốt?

A: Mỗi 1oC tăng lên trên 38oC, nhịp tim tăng 10 l/ph và nhịp thở tăng 5 l/ph.

Vậy ở trên BN này

  • Nhịp tim điều chỉnh: 125 – (10×1) = 115.
  • Nhịp thở điều chỉnh: 25 – (5×1) = 20.

Dấu hiệu sinh tồn bình thường theo tuổi tham khảo ở bảng sau:

BN này được điều trị với 10mg/kg ibuprofen. BN tổng trạng tốt, sinh hiệu bình thường, đáp ứng bù dịch đường uống. Chẩn đoán viêm tai giữa cấp (T), điều trị với amoxicillin. BN được cho điều trị ngoại trú và tư vấn tuân thủ điều trị

Lưu ý: Nếu dấu hiệu sinh tồn điều chỉnh vẫn bất thường, khả năng cao BN bị mất nước, sốc còn bù giai đoạn sớm, nhiễm trùng huyết giai đoạn sớm. Bạn cần đánh giá tưới máu và tri giác và hỏi lượng nước tiểu

</p>